ماندالا (मण्डल;به معنی دایره در سانسکریت) جدولی است هندسی مورد استفاده در ادیان بودا و هندو که به عنوان نمادی برای جهان هستی به کار میرود. اصل ماندالا از دین هندو است ولی در آیین بودا هم کاربرد زیادی پیدا کرده است.
ماندالاها دایرههایی نمادین برای تمرکز بر خویشتن و جستجو در درون انسان هستند. مرکز دایره جدول ماندالا برای تمرکز در حین مراقبه دینی بکار میرود. اشکال متقارن هندسی ماندالا خودبخود توجه شخص را به مرکز دایره جذب میکنند.
البته گستره کاربرد ماندالا بسیار وسیعتر از آیینهای یادشده است. مثلاً در معماری فرهنگهای اسلامی و مسیحی هم طرحهای ماندالا دیده میشود (نک: حس وحدت تالیف نادر اردلان و لاله بختیاری). این واژه در فارسی و عربی بصورت مَندَل بکار میرود و مورد استفاده جنگیران در مراسم احضار روح است. نمونه ای از ان را ادوارد براون[۱] از زبان یک ایرانی که خود آنرا تجربه کرده، توضیح داده است. کتابی نیز منسوب به ابوحامد غزالی با عنوان «المندل و الخاتم السلیمانی و العلم الروحانی» (عبدالفتاح السید الطوخی، بیروت: مکتبه الثقافیه، [بیتا]) در ترسیم طلسمات و علوم غریبه منتشر شده است.
روانکاو معروف کارل یونگ ماندالا را کهنالگویخویشتن میداند، نماد تمامیت و نظم و کار ویژهٔ آن سازماندهی و دربرگیری تمامیت روان و ساماندهی و تنظیم دوباره وضعیتهای هرجومرج آلود است.
منابع
پرش به بالا↑ادوارد براون، یکسال در میان ایرانیان، ترجمه مانی صالحی علامه، ص176
ویکیپدیای انگلیسی.
(Jung in Memories, Dreams, Reflections, pp. 186-197)
ماندالا یک لغت سانسکریت به معنی دایره هست .اولین مرحله طراحی ماندالا کشیدن یکسری دایره دور یک نقطه هست.یک نقطه مرکزی و سمبولها، شکلها و نمادهایی که از آن ناشی میشود.
ماندالا یک طرح هندسی ترکیبی از هنر و ریاضی هست که میتواند هم از اشکال هندسی و یا ارگانیک تشکیل شود و یا تصاویر قابل تشخیصی که برای طراح آن معنی دارد.ماندالا نشان دهنده ارتباط بین جهان درونی ما و دنیای بیرونی ما هست.
طراحی کردن نقش های ماندالا هم الهام بخش و هم درمانگر هست.وقتی شما یک طرحی از ماندالا را میکشید آنچه در مورد آن میاندیشید، یک بازتابی از روح شما هست.به این وسیله شما به درون خودتان نگاه می کنید و شکلها و رنگهایی را که میبینید بیانگر احساس درونی و خواستههای خودتان و یا برای دوستان و خوانوادهتان هست.همچنین شما میتوانید حالت روحی و روانی که میخواهید داشته باشید را در قالب یک ماندالا طراحی کنید.
ماندالا ابزاری تنومند برای ژرف اندیشی هست.در بعضی از فرهنگها از ماندالا در مراسم معنوی استفاده میکنند.بهترین نکته درباره ماندالا این هست که شما در انتخاب رنگ و اشکال آزادی کامل دارید که حالت درونی و دید شما را به جهان بیان میکند.و شما آزاد هستید تا یک ماندالا منحصر به فرد برای خودتان طراحی کنید.هر زمان که قدمهای اولیه را برای آموزش طراحی ماندالا یاد گرفتید، میتوانید شکلها و رنگهای تازهای در هر ماندالا جدید بکار بگیرید.
اگر دوست داشتید از پرگار برای رسم دایرهها استفاده کنید.در اینجا ما توضیح میدهیم چطور بدون پرگار میتوان دایرههایی رسم کرد:
اولین مرحله اندازه گیری کاغذ به شکل مربع هست.بسته به اندازه طراحی که میخواهید، داشته باشید اندازه مربع بزرگ یا کوچک باشد.هر چه مربع بزرگتر مثل اتاق بزرگ نیاز هست تا جزئیات و رنگهای بیشتری در آن استفاده کنید.
مرحله بعد با کمک مداد و خط کش یک نقطه در وسط کاغذ بکشید.
دایرههایی را دور این نقطه بکشید.وقتی یک نقطه وسط کاغذ کشیدید برای کشیدن دایره راحترین کار استفاده از پرگار و قرار دادن نقطه پرگار بر روی نقطه وسط کاغذ هست ولی اگر شما پرگار نداشتید، مراحل زیر را برای کشیدن دایرهها دنبال کنید.
با خط کش حدود ۱ سانتی متر(بیشتر یا کمتر بسته به کار شما) از بالا، پایین، چپ و راست نقطه مرکز علامت بزنید.مانند شکل
مرحله بعد دوباره از نقطه مرکز حدود ۳ سانتی متر مثل مرحله بالا علامت بگذارید.
هر چند تا سطر که دوست داشتید از این نقطهها بگذارید.در شکل زیر ما سه سطر نقطه با این روش داریم.(نکته مهم این هست که همه نقطهها از نقطه مرکزی فاصله مساوی دارند).
حالا وقت وصل کردن نقطهها به هم هست.یک خط عمودی مستقیم بکشید تا نقطهها از بالا به پایین وصل شوند و یک خط افقی مستقیم از یک سمت به سمت دیگر نقطه ها را وصل کنید.
یکسری نقطههای دیگر در فاصله بین سری نقطههای اول بکشید.مانند شکل فلش زرد اشاره به سطر جدید نقطهها دارد.(زاویه ۴۵ درجه با خطوط عمودی داشته باشند).
۴ سطر نقطهها را بکشید و یک شکل X بزرگ درست کنید.مانند شکل با خط کش نقطهها را به هم وصل کنید.
حالا باید نقطهها را به صورت دایره وصل کنید.برای این منظور از نقطه اول شروع کنید و یک خط منحنی به نقطه بعدی بکشید و همینطور ادامه دهید.اگر شکل دایرهها خوب کامل نبود، مهم نیست ما دنبال ایده آل نیستیم.
حالا که طرح پایه ماندالا کشیده شد، میتوانید طراحی خودتان را شروع کنید.با مداد رنگی،مداد شمعی و یا خودکار و هر چیز دیگری که دوست داشته باشید، شروع کنید. هم میتوانید از وسط شروع کنید و یا هر جای دیگری که به ذهنتان طرح الهام میشود.
از خطها و دایرههای کشیده شده به عنوان کمک برای ادامه طراحی استفاده کنید.شکلهایی مثل دایره، مثلث، قطره باران، حلقه و غیره داشته باشید.
نکته مهم تکرار نقش هست.مثلا اگر شما یک دایره بر روی یک خط کشیدید حتما باید نقطه مشابه از خطهای دیگر هم آن دایره را بکشید.تکرار کلید اصلی در ماندالا هست.هر چه بیشتر و بیشتر طرحهایی را بکشید ماندالا شما پیچیدهتر به نظر میآید.کشیدن یک شکل و بعد کشیدن همان شکل در نقطه درست بر روی بقیه دایرهها…
بعد از کشیدن طرح نتیجه نهایی را در تصویر میبینید، میتوانید طرح را در همین مرحله بگذارید، بماند و یا اگر دوست داشتید رنگ آمیزی کنید.
در رنگ آمیزی ماندالا در حالیکه شما روحتان را پرورش میدهید به مرکز ذهن شما کمک میکند.